Thatchergate

Ήξερες ότι… πίσω στο μακρινό 1983 οι Crass, από τους πρωτεργάτες του αναρχο-πανκ κινήματος, κατάφεραν κι έκαναν άνω κάτω την πολιτική σκηνή του Ηνωμένου Βασιλείου, των Η.Π.Α. και την KGB με τη MI-6 με μια κασέτα;

Εκείνη την εποχή η Μεγάλη Βρετανία ταλανιζόταν από τον πόλεμο των Φώκλαντ και πλησίαζαν οι εκλογές στη χώρα. Μη ξεχνάμε επίσης πως ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ Δύσης – κυρίως Η.Π.Α. – και Σοβιετικής Ένωσης κρατούσε μια χαρά και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως θα γραφόταν τελικά η ιστορία μόλις 7 χρόνια μετά.

Οι Crass, πέρα από μουσικό συγκρότημα, είχαν δώσει μεγάλη σημασία και στον ακτιβισμό, πέρα από τα λόγια και το attitude μιας κλασικής πανκ μπάντας της εποχής.

Μέσα σε αυτό το πολιτικό κλίμα, ο μπασίστας του συγκροτήματος Pete Wright έφτιαξε την περιβόητη κασέτα που αργότερα θα μείνει γνωστή ως «Thatchergate».

Επρόκειτο για ένα ηχητικό μοντάζ που παρουσίαζε μια φανταστική τηλεφωνική συνομιλία ανάμεσα στη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρέιγκαν, που φέρονταν να μιλούν ανοιχτά για τον πόλεμο των Φώκλαντ και την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη.

Για να το πετύχει αυτό, ο Wright ξόδεψε ώρες κοπτοραπτικής, απομονώνοντας αποσπάσματα από πραγματικές δηλώσεις, συνεντεύξεις και ομιλίες των δύο ηγετών. Προσθέτοντας στις υποτιθέμενες συνομιλίες διάφορους ήχους και θορύβους τηλεφωνικής γραμμής για να δώσει την εντύπωση ότι ήταν πραγματική κλήση, κατάφερε να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση στον ακροατή πως οι διάλογοι μεταξύ τους ήταν αληθινοί.

Εδώ πρέπει να αναλογιστούμε τη δυσκολία του εγχειρήματος, καθώς εκείνη την εποχή η πληροφορική ήταν στα σπάργανα, οι προσωπικοί υπολογιστές είχαν ελάχιστα χρόνια ζωής και σίγουρα δεν είχαν τις δυνατότητες για τέτοιου είδους επεξεργασία ήχου.

Η επεξεργασία του υλικού για τη δημιουργία της κασέτας έγινε στο κοινόβιο της μπάντας, Dial House, που βρισκόταν στο χωριό North Weald, στο Έσσεξ, λίγο έξω από το Λονδίνο.

Λίγο καιρό πριν τις Βρετανικές εκλογές οι Crass διέδωσαν ανώνυμα την επίμαχη κασέτα σε ευρωπαϊκές εφημερίδες και, όπως ήταν λογικό, η πολιτική σκηνή και των δύο χωρών αλλά και όλου του κόσμου πάγωσε!

Οι πρώτες αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν. Η κασέτα έπεσε σαν βόμβα στα χέρια του Τύπου και σύντομα βρέθηκε στο μικροσκόπιο κυβερνητικών υπηρεσιών και μυστικών πρακτόρων. Οι δηλώσεις που «ακούγονταν» στη συνομιλία ήταν τόσο ακραίες, ώστε οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως επρόκειτο για φάρσα.

Υπήρξαν δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για σοβαρή διπλωματική κρίση, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών των Η.Π.Α. υποστήριξε ότι η κασέτα θα μπορούσε να είναι έργο της KGB, στο πλαίσιο προπαγανδιστικού πολέμου ενάντια στη Δύση.

Η υπόθεση πήρε γρήγορα το προσωνύμιο «Thatchergate», παραπέμποντας στο Watergate, και προκάλεσε έντονες συζητήσεις για το πόσο ευάλωτοι μπορούσαν να γίνουν ακόμη και οι πιο ισχυροί ηγέτες σε τέτοιες επιθέσεις. Η ψυχροπολεμική παράνοια, σε συνδυασμό με την εκλογική περίοδο στη Βρετανία, έδωσαν στο θέμα ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις.

Τελικά, μετά από εξονυχιστικό έλεγχο από τους ειδικούς των μυστικών υπηρεσιών, αποκαλύφθηκε πως το περιεχόμενο του «Thatchergate» ήταν προϊόν μοντάζ.

Όταν η εφημερίδα The Observer απέδωσε τελικά την κασέτα στους Crass και εκείνοι το παραδέχτηκαν, φάνηκε ότι επρόκειτο για έργο καλλιτεχνικής/πολιτικής παρέμβασης και όχι για κατασκοπία ή συνεργασία με ξένη δύναμη. Αυτή η παραδοχή τελικά «έσωσε» τη μπάντα από πιθανές βαριές ποινικές κατηγορίες. Αυτή βέβαια ήταν η επίσημη εκδοχή. Κατά την άποψή μου, το φιάσκο ήταν τόσο μεγάλο που δεν θέλησαν να δώσουν συνέχεια και να το συντηρήσουν στην επικαιρότητα.

Ο τραγουδιστής Penny Rimbaud σχολίασε αργότερα πως, αν και οι φράσεις ήταν συρραμμένες, το πνεύμα τους αντικατόπτριζε την πραγματική πολιτική στάση των δύο ηγετών.

Η κληρονομιά της κασέτας

• Αποκάλυψε πόσο εύκολα μπορεί να χειραγωγηθεί το κοινό με πειραγμένα ηχητικά.
• Έδειξε το πώς μια underground μπάντα μπορούσε να ταρακουνήσει κυβερνήσεις και να βρεθεί στο επίκεντρο διεθνών συζητήσεων.
• Συνεχίζει να αναφέρεται μέχρι σήμερα ως προάγγελος των deepfakes και της ψηφιακής προπαγάνδας , δηλαδή πως οι Crass με αναλογικά μέσα έκαναν κάτι που σήμερα είναι       καθημερινότητα με τα μέσα που μας παρέχει η τεχνολογία.
• Η κασέτα «Thatchergate» έγινε ένα από τα πιο διαβόητα παραδείγματα πολιτικής τέχνης και ακτιβισμού μέσω του πανκ.

Πηγες:

Wikipedia – Thatchergate: Overview of the tape, its contents, and the Observer’s revelation.
https://en.wikipedia.org/wiki/Thatchergate

Dangerous Minds – Anarcho-punk’d: Crass’s infamous ‘Thatchergate’ tape: Detailed article on the making, content, and political reactions to the tape.
https://dangerousminds.net/comments/anarcho_punkd_crasss_infamous_thatchergate_tape

Crass: A History (WordPress blog) – The Thatchergate Tapes: Insights into the production process and montage techniques.
https://crassahistory.wordpress.com/2016/03/14/the-thatchergate-tapes

Kill Your Pet Puppy (UK punk history site) – Crass Capital Radio Reagan Thatcher Tape: Context about Crass’s activism and political stance.
https://killyourpetpuppy.co.uk/news/crass-capital-radio-reagan-thatcher-tape-new-broadcast-270184

Crass on Bandcamp – Thatchergate Tapes: Archival audio recording release.
https://crass.bandcamp.com/track/thatchergate-tapes